Với nền tảng kinh tế năng động và sức hút vốn FDI ấn tượng, tham vọng trở thành trung tâm tài chính quốc tế (IFC) của Việt Nam đang rõ ràng hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, thách thức then chốt là giải được bài toán “song đề”: vừa thúc đẩy đổi mới vượt bậc, vừa duy trì ổn định vĩ mô.
Theo chuyên gia từ HSBC, đúc kết từ kinh nghiệm quốc tế, lộ trình thành công không thể tách rời 3 trụ cột cốt lõi: Minh bạch, Nhất quán và Hợp tác.
Thách thức cốt lõi: Cân bằng giữa đổi mới và ổn định
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để kiến tạo một hệ sinh thái tài chính thúc đẩy đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo tăng trưởng dài hạn, tuy nhiên, bài toán khó nhất là tìm ra điểm cân bằng. Một trung tâm “đổi mới cao nhưng ổn định thấp” có thể tạo ra bong bóng đầu cơ và nhanh chóng làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư. Dựa trên kinh nghiệm quốc tế, ông Phil Wright, Giám đốc cấp cao Khối nghiệp vụ ngân hàng tại HSBC Việt Nam, đã chỉ ra ba trụ cột then chốt để hiện thực hóa tầm nhìn này, cụ thể:
1. Minh bạch để xây dựng niềm tin (Mô hình ‘Sandbox’ từ Anh Quốc)
Niềm tin là nền tảng và vương quốc Anh chính là ví dụ điển hình khi triển khai khung pháp lý thử nghiệm có kiểm soát (Sandbox) đầu tiên vào năm 2016. Cơ chế này tạo ra một không gian an toàn cho các công ty Fintech thử nghiệm sản phẩm mới dưới sự giám sát chặt chẽ.
- Hiệu quả: Startup nắm rõ quy định, cơ quan quản lý hiểu sâu về công nghệ mới, và nhà đầu tư tự tin hơn. Nghiên cứu cho thấy doanh nghiệp trong Sandbox huy động vốn cao hơn 50%.
- Bài học cho Việt Nam: Áp dụng mô hình Sandbox sẽ là một thông điệp mạnh mẽ, khẳng định Việt Nam khuyến khích đổi mới trong một khuôn khổ pháp lý an toàn.
2. Nhất quán để mở rộng quy mô (Bài học từ Singapore)
Nếu minh bạch tạo niềm tin ban đầu, thì sự nhất quán trong chính sách là “chìa khóa” để đổi mới có thể mở rộng quy mô. Singapore đã chứng minh điều này qua Dự án Guardian (thử nghiệm token hóa thị trường vốn).
Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) không dừng ở thử nghiệm đơn lẻ mà liên tục mở rộng, hoàn thiện tiêu chuẩn theo từng giai đoạn. Cách tiếp cận ổn định này giúp cộng đồng đổi mới và nhà đầu tư tin cậy vào sự phát triển an toàn, bền vững của thị trường.
3. Hợp tác để kiến tạo hệ sinh thái (Thành công của Hồng Kông)
Đổi mới không thể phát triển như những “ốc đảo” mà cần một hệ sinh thái tương hỗ. Hồng Kông đã thành công với mô hình Cyberport và Công viên Khoa học – Công nghệ, nơi quy tụ startup, tập đoàn, nhà đầu tư và ngân hàng. Môi trường này cung cấp vốn, tư vấn và ươm tạo, giúp ý tưởng nhanh chóng được thương mại hóa.
Bài học cho Việt Nam: Việt Nam có cơ hội lớn để xây dựng các cụm tương tự, kết nối chặt chẽ Fintech, ngân hàng truyền thống, nhà đầu tư và trường đại học. Đây sẽ là nơi hình thành kho ý tưởng và nhân tài cho IFC tương lai.
Nền tảng bắt buộc: Tiêu chuẩn quốc tế và nguồn nhân lực
Bên cạnh ba trụ cột trên, HSBC nhấn mạnh hai yếu tố nền tảng không thể thiếu:
- Tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế: Một IFC phải “nói chung ngôn ngữ” với toàn cầu. Việt Nam cần áp dụng các khung pháp lý được quốc tế công nhận về phòng chống rửa tiền (AML), an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu. Đây là điều kiện tiên quyết để thu hút các doanh nghiệp và nhà đầu tư đa quốc gia.
- Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: Một trung tâm tài chính không thể vận hành nếu thiếu nhân tài. Việt Nam cần đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo kỹ năng (phân tích dữ liệu, an ninh mạng, quản trị rủi ro) song song với chính sách thu hút chuyên gia quốc tế.
3 trụ cột then chốt “Học” từ kinh nghiệm quốc tế
Ông Phil Wright nhận định: “Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng. Khi lồng ghép minh bạch, nhất quán và hợp tác vào nền tảng IFC, Việt Nam có thể hình thành không chỉ một điểm đến tài chính, mà còn là trung tâm đổi mới sáng tạo kết nối châu Á với thế giới.”
Hành trình này đòi hỏi tầm nhìn chiến lược và sự hợp tác công – tư bền bỉ. Nhưng phần thưởng là một môi trường “đổi mới cao, ổn định cao” – nền tảng vững chắc mang lại sự thịnh vượng, thu hút vốn đầu tư, nuôi dưỡng các startup kỳ lân và tạo sức bật dài hạn cho toàn bộ nền kinh tế.
